Wpływ rozwiązań urbanistycznych na klimat Sołacza

W posiadaniu Rady Osiedla Sołacz znajduje się Opracowanie klimatyczne, którego autorem jest dr hab. inż. Janusz Kapuściński, a dotyczy ono bilansów: cieplnego i wodnego Sołacza. Poniżej skrót i najważniejsze tezy opracowania.

Energia z powierzchni gruntu do atmosfery przemieszcza się głównie dwiema drogami: poprzez ewaporację, czyli parowanie wody oraz przez konwekcję, czyli przepływy podgrzanych mas powietrza. Stosunek ilościowy ewaporacji do konwekcji decyduje o tym, czy dany obszar terenu swoją energię zużywa bardziej na odparowanie zgromadzonej wody, nie podnosząc przy tym temperatury powietrza, czy na podgrzanie powietrza i wywołanie jego ruchu w kierunku pionowym.

Klimatyczny bilans wodny wyraża różnicę między opadami a parowaniem. Przeciętny roczny bilans wodny dla poszczególnych form użytkowania przedstawia się następująco: wody -91 mm, lasy liściaste -4 mm, sady +25 mm, łąki i pastwiska +57 mm, nieużytki +203 mm, zabudowa wiejska +230 mm i zabudowa miejska +279 mm. To znaczy, że na miejski teren zabudowany spada rocznie 279 mm wody więcej niż z niego wyparowuje. Ta różnica po prostu spływa do kanalizacji.

Inny jest bilans cieplny i wodny dla różnych form użytkowania terenu. Zabudowa miejska charakteryzuje się tym, że na skutek odprowadzania opadów do kanalizacji deszczowej, stosunek ilości wody odparowanej do ilości opadów wynosi 0,5. W bilansie cieplnym konwekcja przeważa nad ewaporacją.

Ponieważ Sołacz zajmuje ważne miejsce w układzie nawietrzania i przewietrzania Poznania, jego walory klimatyczne mają duży wpływ na mikroklimat pozostałych części miasta, a szczególnie położonych na wschód od naszego osiedla.

Tyle tytułem wyjaśnienia, a teraz końcowe wnioski zawarte w opracowaniu doktora Kapuścińskiego:

• Dalsza urbanizacja terenu Poznań-Sołacz, zwłaszcza w części zachodniej, drastycznie pogorszy warunki grawitacyjnego przewietrzania tej części miasta.
• Intensywna zabudowa zwiększy częstotliwość wystąpienia w okresach bezwietrznych zjawiska smogu.
• Urbanizacja osiedla Niestachów, a zwłaszcza kanalizacja, zachwieje ujemny klimatyczny bilans wodny Parku Sołackiego odprowadzając wody deszczowe poza ekosystem parku.
• Zmiana klas struktury bilansu cieplnego występuje we wszystkich okresach bilansowania, wypierane są klasy ewaporacyjne na korzyść konwekcyjnych i skrajnie konwekcyjnych.
• Najkorzystniejszym rozwiązaniem byłoby rekreacyjne zagospodarowanie tego terenu zwłaszcza, że osiedla Jeżyce sąsiadujące bezpośrednio z Sołaczem jest terenem prawie całkowicie pozbawionym zieleni i terenów rekreacyjnych.
• Obsadzenie trasy szybkiego ruchu (ul. Niestachowska) wysokimi drzewami spowodowałoby mniejsze nagrzanie się jezdni, co z kolei zmniejszyłoby konwekcyjność tego terenu.

W docelowych planach urbanistycznych należy utrzymać szerokość dotychczasowego pasa napowietrzającego Poznań od strony zachodniej rezygnując z intensywnej zabudowy oraz starać się poprawiać warunki napowietrzania np. poprzez zmniejszenie uciążliwości istniejącego ciągu komunikacyjnego.

Od realizacji tych wniosków zależy, czy w upalny, bezwietrzny dzień spływające od strony Rusałki świeże powietrze zostanie skierowane w dużej części w górę przez rozgrzaną nawierzchnię ulicy Niestachowskiej, a ta jego część, która się przez nią przedrze, napotka w przyszłości rozgrzane ulice, chodniki, mury i dachy Niestachowa.